Önce Covid19 pandemisi, bununla beraber AB'nin Net-Sıfır emisyon hedefleri ve nihayet Rusya-Ukrayna savaşı... Tüm bunlar önümüzdeki dönemde enerji ve gıda fiyatları için oldukça ciddi yukarı yönlü baskılar oluşturan gelişmeler. Hali hazırda küresel enflasyonun geldiği seviye tüm dünyada büyük problem oluştururken üzerine bir de Rusya-Ukrayna savaşının etkileri eklenmiş durumda.

Hatırlayacağınız üzere biz savaş öncesinde de yüksek enflasyonu konuşuyorduk ve ABD Merkez Bankası'nın (Fed) atacağı adımların olası etkilerini tartışıyorduk. Zira Fed'in atacağı adımların Dolar Endeksi'ne etki edeceğini ve başta bizim gibi gelişmekte olan ülkeler olmak üzere dünyanın geri kalanında önemli bir kur baskısı oluşturacağını biliyorduk.

Savaş başlamadan önce Fed, varlık alımlarını Mart ayının başında bitireceğini, Mart'ta 25 baz puan faiz artıracağını ve ilk faiz artışından sonra da bilanço daraltmasının nasıl olacağını tartışmaya başlayacağını söylemişti. Savaşın başlamasının bu stratejiye etki edip etmeyeceği merak edilirken açıklanan ABD'nin son enflasyon verisi ise işlerin kontrolden çıkmış olabileceğine dair endişeleri artırdı.

ABD'nin Şubat ayı enflasyonu aylık %0,8 ve yıllık %7,9. Bu son 40 yılın en yüksek enflasyonu ve bu veri de henüz Rusya-Ukrayna savaşının enerji ve gıda fiyatları üzerindeki etkisi yok. Dolayısıyla büyük ihtimalle Mart ayı verisi çok daha yüksek olacak ve bir süre daha bu yüksek enflasyon ile ABD yaşamak zorunda kalacak. Ancak bu verilerin de etkisi ile savaşın Fed'in politikasının değiştirmediğini görüyoruz. Yani artık dünyanın geri kalanı için ucuz dolar dönemi tamamen bitiyor.

Dolar cephesinde durum böyleyken "Euro" cephesinde de sürpriz sayılabilecek bir gelişme yaşandı. Faiz kararını açıklayan Avrupa Merkez Bankası beklentilerden çok daha "şahin" bir duruşa geçti.

Avrupa Merkez Bankası (AMB) Başkanı Lagarde karar açıklandıktan sonra düzenlenen basın toplantısında Rusya-Ukrayna savaşının AB'de ekonomik aktiviteyi ve enflasyonu olumsuz etkileyeceğini belirterek büyüme beklentilerini aşağı ve enflasyon beklentilerini de yukarı yönlü revize ettiklerini söyledi.

AMB, Rusya'nın Ukrayna'ya saldırmasının ardından teşviklerini daha önce açıklanandan erken sonlandırma kararı aldığını duyurdu. Zira savaşla beraber şekillenen yeni dönemde önceki tahminlerden daha yüksek bir enflasyon görüleceğine ilişkin öngörüler giderek güçleniyor. AMB'nin bu adımı da Euro bolluğunun yavaş yavaş sonlanacağı anlamına geliyor.

Gelelim tüm merkez bankalarını korkutan iki önemli konu olan enerji ve gıdaya. Enerji piyasaları Covid19 pandemisi ile beraber oldukça dengesiz bir döneme girdi. Üstüne gelen Rusya-Ukrayna savaşı da piyasadaki oynaklığı daha fazla artırdı. Ancak sanırım bunlar hala iyi günlerimiz. Zira dünyanın yeşil dönüşüm sürecine girmesi fosil yakıtların arama ve üretimine olan yatırımları düşürmüştü. Pandemi ile beraber neredeyse yeni yatırımlar tamamen durdu. Bu aynı zamanda orta-uzun vadede arz sorunu yaşanması ihtimalini artırıyor.

Gıda fiyatlarında da durum pek içi açıcı değil. Hem arz-talep tarafındaki gelişmeler hem de enerji fiyatlarından geçişkenliği yüksek olması fiyatları hızla yukarı itiyor. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Gıda Fiyat Endeksi tarihi yüksek seviyelere geldi. Dahası, eldeki veriler ve küresel gelişmelere bağlı yapılan tahminler fiyatların bir süre daha artacağı yönünde.

Özetle şu an dünya ekonomisine "kusursuz" bir fırtına yaklaşıyor.