Tüm dünya yüksek enflasyonla karşı karşıya. Pandemi dönemine has koşullar tüm dünyada fiyatlama davranışlarını olumsuz etkiliyor ve neredeyse her şeyin fiyatı yukarı yönlü hareket ediyor. Hal böyle olunca da ekonomi yönetimleri bir yandan pandeminin ekonomi üzerindeki etkilerini hafifletmek için çaba harcarken diğer yandan da enflasyonu nasıl baskılayacağını düşünüyor.

Başta enerji olmak üzere tüm emtiaların fiyatları artıyor. Pandemi döneminin etkileri ve küresel ısınma ile beraber işlenmiş ve işlenmemiş gıda fiyatları artıyor. Tedarik zincirlerindeki aksamalar arzı azaltıyor. Genişlemeci para ve maliye politikaları talep baskısını artırmaya devam ediyor. Oluşan bu arz-talep dengesizliği de fiyatların yüksek seyretmesine neden oluyor.

Uzunca bir süre merkez bankaları ve ekonomistler küresel enflasyonun geçici olduğuna yönelik analizler yapmıştı. Hemen hemen tüm yorumlar ekonomilerin açılması ile beraber bu arızi unsurlardan kaynaklanan enflasyonun kademeli olarak düşeceği yönündeydi. Ancak maalesef gelişmeler o yönde olmadı. Son gelişmeler tahminlerin değişimini de beraberinde getirdi ve enflasyonun uzun süre kalıcı olma riski raporlara girmeye başladı.

Bu konudaki son uyarılardan birisi de IMF'den geldi. IMF Sözcüsü Gerry Rice, düzenlediği basın toplantısında tedarik zincirlerindeki aksamalara dikkat çekerek dünyanın bazı bölgelerinde enflasyonun daha kalıcı hale gelebileceği uyarısında bulundu.

Gelelim 2022'de enflasyonun kalıcı olmasına neden olacak temel risklere.

İlki enerji emtiaları. Pandeminin başında sert düşen petrol ve doğalgaz fiyatları son dönemde hızlı bir şekilde artıyor. Görünen o ki bir süre daha artmaya devam edecek.

İkincisi metaller ve hammaddeler. Bu gruptaki artışlar bir süredir hız kesse de gelinen seviye oldukça yüksek ve fiyatlamalara yukarı yönlü etki ediyor.

Üçüncüsü gıda fiyatları. Burada durum zannedilenden daha kötü olabilir. Hem pandemi dönemine has koşullar hem de iklim değişiminin etkileri ile işlenmemiş gıda fiyatları artmaya devam ediyor. Buna ilave olarak diğer girdilerdeki fiyat artışları işlenmiş gıda fiyatlarını da yukarı itiyor.

Dördüncüsü arz kısıtları. Başta çip krizi olmak üzere yaşanan tedarik sorunları arz kısıtlarına neden oluyor. Bu durum ABD'de ve İngiltere'de bile kullanılmış otomobil fiyatlarının aşırı artmasına neden oldu.

Beşincisi belirsizlik. Pandeminin sonunun ne zaman geleceğini henüz bilmiyoruz. Aşılar bir süre rahatlama sağlamasına rağmen virüsün varyantları işleri zora sokmaya başladı. Bazı ülkeler yeniden kapanmanın arifesine geldi.

Sonuncusu ise Dolar. ABD Merkez Bankası FED'in son dönemdeki politikaları Dolar Endeksi'nin yönünü yukarı çevirmesine neden oldu. FED'in varlık alımlarını azaltma hızını artırması ve tahmin edilenden önce faiz artırma ihtimali ise bu alandaki riskleri daha da artırdı.