Önümüzdeki döneme dair gıda fiyatlarını sürdürülebilir şekilde aşağı çekecek bir ışık görebiliyor musunuz?

Bana göre bu soru üretici kadar tüketiciyi de çok yakından ilgilendiriyor.

Ağustos ayına ilişkin tarım ürünleri üretici fiyatlarına göz atalım.

Buna göre tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (Tarım-ÜFE) 2024'ün Ağustos ayında bir önceki aya göre yüzde 1,56 azalırken, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 32,10 arttı.

Endeks, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 17,92 artarken, on iki aylık ortalamalara göre ise yüzde 55,84 yükseliş gösterdi.

Başlangıcı 2010'a dayanan Tarım-ÜFE endeksinde yıllık bazda en yüksek seviyesi görülmeye devam etti.  

Endeksin detaylarına baktığımızda bir önceki aya göre değişim; tarım ve avcılık ürünlerinde yüzde 1,75 ve ormancılık ürünlerinde yüzde 5,46 fiyat azalışı şeklinde gerçekleşti. Balıkçılık ürünlerinde yüzde 9,39 fiyat artışı yaşandı.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre ana gruplarda bir önceki aya göre değişim; tek yıllık (uzun ömürlü olmayan) bitkisel ürünlerde fiyatlar yüzde 9,31 azalırken, çok yıllık (uzun ömürlü) bitkisel ürünlerde fiyatlar yüzde 6,03 ve canlı hayvanlar ve hayvansal ürünlerde fiyatlar yüzde 0,19 artış kaydetti.

Velhasıl...

Son 1 yılı baz aldığımızda Ağustos 2024'te çiftçinin piyasaya arz ettiği ürünlerden eline geçen fiyat artışı yüzde 32,10 düzeyinde.

Başka bir deyişle 1 yılı baz aldığımızda üreticinin girdi maliyetlerindeki artış ne durumda?

Örneğin;

Mazot fiyatı yüzde 60 seviyelerinde arttı.

Gübre fiyatları yüzde 50 oranında yükseldi.

Zirai ilaç fiyatları da 2 katı zamlandı.

Sulama, enerji, işçilik gibi maliyetlerdeki zam oranları da...

Hatta hayvancılığın temel girdilerinin başında gelen yem fiyatları da...

Üzerine bir de, girdilerin önemli bir kısmında ithalata bağımlı olduğumuzu hatırlarsak...

Üreticinin satış fiyatındaki yüzde 32,10 artışı değerlendirirken, üretim maliyetlerindeki artışı da değerlendirmekte fayda olacağını düşünüyorum.

Böylece girdi maliyetlerindeki artışı düşündüğümüzde, yüksek maliyetle üreten üretici kazancını koruyamadı.

Son 1 yıl üzerinden konuştuğumuza göre de, dengelerin bozulduğunu ve üreticinin cepten yemeye devam ettiğini söyleyebiliriz.

Dolayısıyla zirai ilaç, gübre, tohum, yem, mazot gibi girdilere bağlı olarak yaşanan yükselişi anlatan fotoğraf, aslında 'üretimde kayıplar yaşanıyor' diyor.