Metrobüs'ün babası hayatını kaybetti

Günümüz şehirlerine son yıllarda yapılmış en büyük katkılardan birini imza atan ve Türkiye'de metrobüs olarak bilinen sistemi icat edip planlayan ünlü Brezilyalı mimar ve şehir planlamacısı Jaime Lerner, 83 yaşında gözlerini hayata yumdu. 

Bus Rapid Transit (BRT) adıyla anılan Hızlı Otobüs Taşımacılığı sistemini önce kendi şehri Curitiba'ya sonra da dünyaya armağan eden Lerner, dünyada toplu taşımacılığın yüzünü değiştiren adam olarak biliniyor.

1970'li yıllarda memleketi olan Curitiba'nın belediye başkanı seçildiğinde hemen dikkatleri üzerine çekti. 

Şehrin tüm ulaşım sistemini elden geçirmek için kolları sıvadı ve iddialı bir plan ortaya koydu. Bu plana biz Metrobüs diyoruz. Dünya genelindeki adı ise Hızlı Otobüs Taşımacılığı.

Yeni ulaştırma sistemi için bütçe alan Lerner'dan aslında metro yapması istendi. Ancak metro çok pahalı bir seçenekti. Maliyet hesaplamasını yapan Lerner bunun yerine kendi geliştirdiği Metrobüs sistemini yapmaya karar verdi.

Metrobüs sistemi hız ve kapasiteye dayalıydı. Özel şeritleri olan otobüsler kendi yollarında öncelikli olacaktı. 

BRT yani metrobüs sistemi birçok unsuru içinde barındırıyordu. Planlama yapılırken durak yapısına, otobüs şeritlerine, otobüsün şekline hatta pazarlama bileşenlerine bile ayrı ayrı planlar gerekiyordu.

Lerner'in sistemine göre metrobüsün özellikleri şöyle olacaktı:

- Ayrılmış otobüs şeritleri ve otobüsler için öncelik tanınması- Otobüs durak platformlarından engelsiz biniş- Boyut ve tasarımı ile optimize edilmiş otobüsler- Otobüse biniş öncesi ödemeli sistem- Diğer ulaşım türleri ile entegrasyon- Akıllı Yolcu Bilgilendirme Sistemleri ile denetim- Ana ve besleyici hatların organizasyonu- Özgün markalandırma

Otobüs durakları, yolcuların inip binmeyi kolaylaştıran yükseltilmiş platformları, verimliliği en üst düzeye çıkarmak için bir ön ödeme sistemi olan ikonik boru şeklinde planlandı. 

Lerner planını devreye soktu ve şehri Curitiba bir anda tüm dünyaya örnek olan bir Entegre Ulaşım Ağı'na sahip oldu.

Bu sistem o kadar başarılı oldu ki sadece Curitiba'da kalması beklenemezdi. Sistem bir anda dünyaya yayıldı. Aralarında İstanbul, Bogota, Brisbane, Marakeş, Johannesburg'un da olduğu 250'den fazla şehirde bu sistem taklit edildi. 

Lerner sadece ulaştırma sistemini geliştirmekle kalmadı, aynı zamanda şehri yeşil alanlarla doldurdu ve bir geri dönüşüm programı başlattı. 

Üç dönem Curitiba Belediye Başkanlığı yapan Lerner, Parana eyaletinin valiliğini de yaptı. Son olarak Uluslararası Mimarlar Birliği Başkanlığını (UIA9 yürütüyordu. 

Şehir planlamacılığı üzerine çok sayıda kitap yazdı. 2010 yılında Time dergisi tarafından dünyanın en etkili 100 kişisi arasında gösterildi. Amerikan dergisi Planetizen ise Lerner'ı Jane Jacobs'ın ardından dünyanın en etkili 2. şehir planlamacısı ilan etmişti. 

Hastane, 21 mayısta hastaneye kaldırılan Jaime Lerner'ın kronik böbrek rahatsızlığı nedeniyle hayatını kaybettiğini açıkladı. 

Brezilya 4 gün önce de Nobel Mimarlık Ödülü kabul edilen Pritzker'i 2006 yılında kazanmış olan 92 yaşındaki bir başka ikonik mimar olan Paulo Mendes da Rocha'yı kaybetmişti. 

NOT: Jamie Lerner ile ilgili daha fazla şey öğrenmek isterseniz Arkitera'da yayınlanan Jaime Lerner'ın Kentleri başlıklı söyleşiyi okumanızı tavsiye ediyoruz.