Kredi faizleri konut satışlarına engel olamadı

Kira ve konut fiyatları son dönemde hızla yükseliyor. Bunda artan talebe karşılık konut arzının kısıtlı olması etkiliydi. Ayrıca yeni yapılan konutların inşaat maliyetlerindeki artış da fiyatların yukarı çıkmasında etkili oldu. Ancak fiyatların ve kredi faizlerinin yüksek seyrettiği böyle bir dönemde konut alım iştahı da dikkat çekiyor. Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) dün açıkladığı verilere göre; yıla 70 bin adetle dipte başlayan konut satışları 147 bin 143 ile eylülde zirveye çıktı.

OCAK-EYLÜLDE 949 BİNİ AŞTI

Geçen yıl haziran ayında kamu bankaları öncülüğünde sıfırda yüzde 0.64, ikinci elde 0.74 oranlı ve 1 yıl ötelemeli konut kredisi kampanyası başlamıştı. Faizler düşünce satışlar patlamış, haziran, temmuz ve ağustosta satışlar yüksek seyretmişti. Kampanya sonlanınca eylül itibarıyla satışlarda düşüş başlamıştı. Geçen yıl eylülde 136 bin 744 konut satılırken bu yıl eylülde satışlar yüzde 7.6 arttı. İlk 9 ayda (ocak-eylül) toplam satış ise 949 bin 138 oldu. Geçen yıl aynı dönemde düşük faiz etkisiyle 1.2 milyon civarı konut satılmıştı.

PEŞİN ALIMLAR ÖNDE GİDİYOR

Konut kredisi faizleri şu anda aylık yüzde 1.37-1.80 seviyelerinde bulunuyor. Yüksek faiz nedeniyle kredili satışlar düşük. Eylülde sadece 29 bin 759 konut kredili (ipotekli) satıldı. Her 5 evden biri peşin-senetle alıcı buldu. Aynı dönemde peşinciler (senet veya nakitle) 117 bin 384 konut aldı. Yükselen kur veya altın nedeniyle kâr satışı yapanların konuta yönelmesi peşin alımlarda etkili oluyor.

GURBETÇİ FAKTÖRÜ

Gurbetçilerin artan kuru fırsata çevirip Türkiye'den ev almaları satışları artıran bir diğer faktör olarak görülüyor. Kiralardaki artışla birlikte evlerin kendini amorti etme süresi 18 yıla kadar düşünce, konut da yeniden yatırım aracı olarak tercih edilmeye başlandı. Kiradan kurtulmak ve maliyet artışından etkilenmemek isteyenler de oturum amaçlı konut almayı tercih ediyor.

50 BİN REKORU GÖRÜNDÜ

Yabancıya satış 2019 yılında 45 bin 483 adetle rekor kırmıştı. 2020 yılında pandemi nedeniyle geriye düşen yabancıya satış 2021'de atağa geçti. Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yabancıya konut satışı 25.8 artarak 6 bin 630 oldu. Bu rakam tüm zamanların aylık rekoruna işaret ediyor. 2018 Ekim ayındaki aylık 6 bin 276 adetlik aylık rekor geçilmiş oldu.

FİYAT AVANTAJI

Ocak-eylül döneminde yabancılara konut satışları da bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 43 artarak 37 bin 479'a çıktı. Bu rakam, 2019'daki 45 bin 483 adetlik tüm zamanların rekorunun geçileceğinin ve 50 bin barajına ulaşılacağının sinyallerini verdi. Kurdaki yükseliş sonrası yabancının fiyat avantajı ve 250 bin dolara vatandaşlık verilmesi artışta büyük rol oynuyor. En çok alım yapanlar ise 1323 adet ile İran vatandaşları oldu. Ağustosta her 10 konuttan İstanbul'da 1'i, Antalya'da 2'si yabancıya satıldı.

DÜZENLEME ETKİLER Mİ?

Yabancıya satışta rekorlar konuşulurken, eylül ayı sonunda devreye giren düzenleme ile 'değer' karmaşası yaşanıyor. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'nün yabancıya satışta ekspertiz genelgesi ve 'TADEBİSWEB TAPU' sistemi üzerinden değerleme uzmanını otomatik olarak atamaya başlamasıyla düşük değerli evleri vatandaşlık için gerekli olan 250 bin dolar gibi gösterenler tespit edildi. Düzenleme, kötü niyetli işlemleri engelledi ancak birçok ekspertiz raporunun, konutların satış değerinin altında kalmasıyla iptaller tüm sektöre sıçradı. Vatandaşlık alamayan yabancı evden de vazgeçti, 500 milyon liralık satış iptal edildi. Bu uygulamanın düzeltilmesi için bir komisyon kuruldu. Ancak komisyon sonucu çıkana kadar uygulamanın satışları nasıl etkileyeceği merak ediliyor.