Kan uyuşmazlığı nedir? Kan uyuşmazlığı nasıl olur? Kan uyuşmazlığı önlenebilir mi?

Kanda bulunan Rh faktörü kırmızı kan hücrelerinin dışında ya da yüzeyinde bulunan bir proteindir. Kırmızı kan hücrelerinin esnekliğini ve şeklini korumaya yardımcı olur. Rh faktörü size anne ve babanızdan genetik olarak aktarılır. Kanın yapısında Rh faktörü varsa kişi Rh pozitiftir eğer yoksa Rh negatiftir. Anne kanının Rh negatif ve bebeğin Rh pozitif olması durumunda kan uyuşmazlığı oluşur. Annenin kanı bu Rh proteinini yabancı olarak algılar ve annenin bağışıklık sistemi Rh pozitif faktörüne karşı antikor üretir yani savunmaya geçer. Bu durum bebeğin sağlığı için ciddi sorunlara neden olur. Bu bağışıklık savunmasının oluşması çok yavaş gelişir ve ilk gebelikte nadiren sağlık sorunu oluşur. Kan uyuşmazlığı diğer oluşacak gebeliklerde ise ciddi sorunlara neden olabilir.

Kan grubu uyuşmazlığı tedavi edilebilir mi?

Kan grubu uyuşmazlığı hamilelikte erken tespit edilip tedavi edilebilir. Rh uyuşmazlığı tespit edildiği takdirde, gebeliğin 28. haftasında Rh immunglobulin tedavisi uygulanır. Kan uyuşmazlığı tespit edilmezse, bu durum bebeğin beyin hasarına neden olabilecek sarılık geliştirebilir. Sarılığın ciddi olumsuz sonuçları olabilse de, gelişen teknoloji ile tedavi edilebilen bir durumdur. Sarılığın en yaygın belirtileri cilt ve gözlerde sarımsı renk değişikliğidir ve tıbbi müdahale gerektirir. Hidrasyon ve fototerapi tedavisi ile sarılığa neden olan bilirubin dışarı atılır. Bir diğer kan uyuşmazlığı çeşidi ise AB0 kan gruplarından kaynaklanan uyuşmazlıktır. Kendi kan grubundan farklı kan takviyesi alan kişilerde ve farklı kan grubuna sahip anne ve bebekler arasında kan uyuşmazlığı olabilir. AB0 kan gruplarının farklılığından kaynaklı kan uyuşmazlığı oluştuğunda, Rh faktörlü kan uyuşmazlığındaki gibi anne karnında bebeğe erken müdahale yapılamaz.

Kan uyuşmazlığı nasıl olur?

Kan uyuşmazlığının oluşması iki farklı şekilde olabilir. Bunlar Rh faktörü ve AB0 kan grubu uyuşmazlığıdır. Anne adayı kanının Rh negatif ve babanın kanının Rh pozitif olduğu durumda bebeğin kanı Rh pozitif olursa, Rh faktöründen kaynaklı kan uyuşmazlığı ortaya çıkar. Gebelik sürecinde anne ve bebeğin kanları birbirine temas etmez fakat bazı durumlardan sonra annenin vücudu Rh pozitif faktörüne karşı duyarlı olur. Vücutta antikor oluşumundan sonra anne kanı bebeğe geçerse, oluşan antikorlar kırmızı kan hücrelerini parçalamaya ve öldürmeye başlar. Bu durum sonrası bebeğin kalbi durabilir ya da başka hasarlar oluşabilir. Çoğunlukla ilk bebekte sorun oluşmasa bile sonradan doğan çocuklarda ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Anne vücudunun duyarlılaştığı durumlar şunlardır:

Kan transfüzyonu (kan nakli) yapılması

Daha önceden düşük olması

Dış gebelik oluşması

Daha önce doğum yapılmış olması

Amniyosentez, CVS gibi işlemlerin yapılması

Genelik sırasında kanama ile ilgili komplikasyonlar yaşanmış olması

Bebeğin kanının parçalanması sonucu bilirubin ortaya çıkar. Bilirubin miktarının fazla olması sarılığa neden olur. Yenidoğanlarda kan uyuşmazlığı sonucu sarılık hızla oluşur ve erken teşhis konulan bebekler yapılan tedaviyle pek sorun yaşamazlar. 

Kan uyuşmazlığı önlenebilir mi?

Gebelik sürecinde ise bebeğin kanının anneye geçmesi ile kan grubu farklılığından dolayı anne vücudunda antikor üretilebilir. Gebelikte anne ve baba adaylarının kan gruplarına bakılarak, kan uyuşmazlığı olup olmayacağı hakkında varsayımda bulunulabilir. Örneğin anne 0 baba ise A ya da B kan grubuna sahipse kan uyuşmazlığı gelişebilir. AB0 kan uyuşmazlığına gebeliklerde çok sık karşılaşılır. Bu uyuşmazlık türünde Rh uyuşmazlığındaki gibi erken önlem alma şansı yoktur ancak AB0 uyuşmazlığında görülen hemolitik hastalık, Rh uyuşmazlığındaki kadar ciddi sağlık sorunları oluşturmaz. Doğumdan sonra bebekler sarılık yönünden gözlem altında tutulur ve tedavi edilir.